Merkez Bankaları kendi bastıkları paraların üzerine kendi başkanlarının imzalarını atarlar. O yüzden paranın değerini korumak Merkez Bankası’nın görevidir.
Merkez Bankası’nın geçmiş yıllarda asıl görevi şu idi: Fiyat İstikrarını sağlamak. Fiyat istikrarından kasıt enflasyonun makul seviyelerde tutulmasıdır. Son dönemlerde Merkez Bankası yeni bir yaklaşım getirdi, fiyat istikrarının yanında finansal istikrarı da korumayı ilke edindi.
Finansal istikrar ne demek?
Ekonomimiz tüketim yönünde fazla büyüdüğünde, fazla ısındığında cari açık da artıyor. Özellikle bizim gibi üretimde ve tüketimde ithalata bağımlı ülkelerde bu durum daha sıkıntılıdır. Bu nedenle Merkez Bankası ısınan ekonomiyi biraz soğutmak ve oluşan cari açığı daraltmak amacıyla müdahalede bulunuyor. Faizler ve piyasadaki likidite miktarının ayarlanması üzerindeki gücünü kullanarak kredi mekanizması yolu ile ekonomiyi dengelemeyi hedefliyor. Geçtiğimiz yıl bunun örneğini yaşadık. Merkez Bankası müdahaleleri başarılı oldu ve cari açık 77.2 milyar dolardan 2012 sonu itibarı ile 48.8 milyar dolara geriledi.
Merkez Bankası Faiz piyasasına nasıl müdahalede bulunuyor?
Gecelik faiz oranlarını değiştirerek, borçlanma ve borç verme faiz oranları arasındaki farkı (Faiz koridoru yönetimi) ayarlayarak ya da bankalara sağladığı fonlama tutarını değiştirerek. Geçmiş yıllarda Merkez bankası şunu yapıyordu; enflasyon yükseliyorsa tüketimi kısmak için politika faizini arttırıyordu.
Son dönemlerde faiz koridoru yönetimi diye bir sistem geliştirdi. 2012 yılı ortalarına kadar uyguladığı bu sistemle birlikte Merkez Bankası haftalık borç verme faizi olan politika faizine müdahale etmeden, gecelik faiz koridorunu genişletip gecelik borç verme faz oranlarını yukarı çekti. Bu sayede haftalık fonlama tutarını azalttığı dönemlerde bankaların fonlama maliyetlerinin TCMB gecelik borç verme faiz oranı seviyesine yükselmesini hedefledi.
Fonlama maliyetleri artan bankalar kredi faizlerini artırmak durumunda kaldılar. Bu durum kredi büyümesindeki artışı azalttı ve tüketimdeki artış kaynaklı cari açığı aşağıya çekti. 2012 yılındaki dış ticaret açığı daralmasının ana sebebi bu durumdur.
